توانمندسازی سالمندان

توانمندسازی فرآیندی است هدفمند و چند بعدی که به سالمندان، گروه ها و اجتماعات آنان در شناخت و دستیابی به منابع و فرصت ها کمک می کند تا با استقلال و کنترل نسبی به شرایط مطلوب رسیده و کیفیت زندگی خود را ارتقاء بخشند؛ نکته حائز اهمیت آن است که این فرایند باید قبل از ورود آن ها به سنین سالمندی صورت گیرد. با توجه به سیاست سازمان بهداشت جهانی در خصوص مشارکت سالمندان، تلفیق اجتماعی یکی از مهم ترین راه حل های توانمندسازی سالمندان است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

مدیریت مصرف دارو در سالمندان

مصرف همزمان چند دارو یا "پلی فارماسی" در سالمندان به این معناست که یک فرد سالمند به دلیل ابتلا به چند بیماری یا اختلال عملکردی، روزانه بیش از 5 دارو را مصرف نماید. اکثر داروهایی که سالمندان مصرف می‌کنند حیاتی هستند و نحوه مصرف آن‌ها تعیین‌کننده عملکرد آن داروهاست. اگر سالمندان از مصرف دوز روزانه چشم‌پوشی کنند یا فراموش کنند که به موقع آن را بخورند یا بیش از حد دارو مصرف کنند، نتیجه می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد. 

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سلامت مردان سالمند

هنگامی که برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها تلاش می‌شود نباید سلامتی مردان سالمند مورد غفلت قرار گیرد. معمولاً در تمام گروه‌های سنی علی الخصوص سالمندان، احتمال ابتلا به بیماری‌های مختلف در مردان در مقایسه با زنان بیشتر است. زیرا مردان بیشتر سیگار می کشند،انتخاب های غذایی ناسالم دارند و معاینات منظم و مراقبت های پزشکی را فراموش می کنند یا نادیده می گیرند. ۹۷ درصد مردان ایرانی در شیوه زندگی خود حداقل یک عامل خطر اصلی را دارند؛ ۵۰ درصد از مردان مبتلا به چاقی بوده، ۸۹ درصد تغذیه مناسبی ندارند، ۳۱ درصد فعالیت بدنی ناکافی، ۲۰ درصد مصرف روزانه سیگار و ۱۸ درصد مردان فشار خون بالا دارند. هر سال اول تا هفتم اسفند به نام هفته سلامت مردان نامگذاری شده است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

گرمازدگی در سالمندان

اگر بدن فرد سالمند توانایی لازم را برای دفع گرما نداشته باشد، این عامل باعث می شود دمای درون بدن او به حدود 40 درجه سانتی گراد برسد که به این حالت گرمازدگی می گویند. در اغلب موارد، منظور از گرمازدگی در سالمندان، از دست دادن آب بدن (دهیدراتاسیون) است. سالمندانی که در محیط‌های باز تردد می‌کنند یا مشاغلی دارند که مجبور هستند ساعت‌های بیشتری از روز را در هوای گرم باشند، بیشتر ممکن است دچار گرمازدگی شوند. علائم گرمازدگی عبارتند از خشکی پوست، سرگیجه، سردرد و گرفتگی عضلات، حالت تهوع و استفراغ.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

بی اختیاری ادرار در سالمندان

دفع غیرارادی و کنترل نشده ادرار در سالمندان را بی‌اختیاری ادراری می‌گویند که بی شک اثرات عمیقی بر سلامت جسمی و روانی آنان می گذارد. علایم بی اختیاری ادرار ممکن است از نشت خفیف ادرار تا خیس شدن غیر قابل کنترل آن متفاوت باشد. افزایش شیوع عفونت ادراری، افسردگی و اضطراب و محدود شدن روابط اجتماعی از مهمترین عوارض بی اختیاری ادراری در سالمندان است. انواع بی اختیاری بر اساس علائم عبارتند از: ۱) بی اختیاری استرسی، ۲)بی اختیاری فوریتی و ۳) بی اختیاری سرریزی.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

مراقبت و پرستاری از سالمندان

به دلیل پیچیده تر بودن نیازهای سالمندان، آن ها نیازمند توجه و مراقبت پرستار سالمند برای نیازهای خاص خود هستند. اکثر افراد از ویژگی های لازم برای یک پرستار سالمند اطلاعی ندارند و به طور غیرحرفه ای به مراقبت از والدین خود می پردازند، در حالی که بر عهده گرفتن مراقبت مسئولیت های زیادی را به دنبال دارد. مهم‌ترین وظایف پرستاران سالمند را می‌توان در پنج دسته خلاصه کرد: وظایف مربوط به بهداشت، سلامت جسمی، سلامت روحی و روانی، تغذیه و امور منزل سالمندان.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

نگرش مثبت به سالمندان

در ۱۴ دسامبر سال ۱۹۹۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱ اکتبر (مصادف با ۱۰ مهرماه) را به عنوان روز جهانی سالمندان ثبت کرد تا گامی در راستای تکریم پدران و مادران برداشته شود. شعار روز جهانی سالمندان امسال "کرونا؛ فرصتی برای تغییر نگاه به سالمندان" می باشد. این تغییر نگاه باید در راستای رسیدن به اهداف «سالمندی موفق و فعال» باشد. سالمندی موفق و فعال ترکیبی است از عمر طولانی، سلامت و شادکامی که آرامش خاطر را تا انتهای دوره رشد گسترش می ‌دهد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سلامت معنوی در سالمندان

سلامت معنوی به عنوان احساسی درونی و رضایت بخش توأم با ارتباطات سازنده با خود و دیگران و وجود متعالی در چهارچوب فرهنگی خاص هر جامعه تعریف می شود، که به معنادارکردن زندگی و مرگ سالمندان می انجامد. سلامت معنوی به عنوان فاکتوری حفاظتی در ارتقاء سلامت و پیشگیری از بیماری ها محسوب می شود، ضمن آن که می توان از سلامت معنوی به عنوان راهبردی موفق و کمک کننده به زندگی سالمندان در همه مراحل و حوزه های زندگی، شامل موقعیت های پر از استرس، بیماری ها و حتی مرگ یاد کرد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

تغذیه در سالمندان

توجه به تغذیه سالمندان به دلیل تغییر نیازهای تغذیه ای اهمیت دارد. با افزایش سن، نیاز سالمندان به انرژی کاهش یافته و تمایل آن ها به مصرف غذا کمتر می شود. در این حال اگر انتخاب غذا درست صورت نگیرد، میزان دریافت مواد مغذی ضروری در آن ‌ها پایین‌تر از حد مطلوب خواهد بود. رعایت اصول تغذیه صحیح سالمندان سبب می‌شود فرد سال ‌های عمر خود را با سلامت و نشاط بیشتری طی نماید و کمتر در معرض بیماری ‌های شایع همچون فشار خون، چربی خون بالا، دیابت و پوکی استخوان قرار گیرد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

حمایت از مراقبین سالمندان

مراقبین سالمندان افرادی هستند که در طی یک دوره بیماری یا ناتوانی، بیشترین درگیری را در امر مراقبت و کمک به سالمند، به منظور سازگاری و اداره بیماری دارند. به طور کل مراقبت به دو شکل رسمی و غیر رسمی به سالمندان ارائه می شود، که مراقبت رسمی به صورت حرفه ای و از طریق موسسات ارائه خدمات در منزل یا سایر ارگان ها و با دریافت دستمزد انجام می گیرد، در حالی که مراقبت غیررسمی بدون دریافت دستمزد و از طریق دوستان یا اعضاء خانواده ارائه می شود.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سلامت دهان و دندان در سالمندان

رفتار و عادات روزانه سالمندان به طور مستقیم بر سلامت دهان و دندان آنان تأثیرگذار می باشد. امروزه وضعیت سلامت دهان و دندان سالمندان و راه های ارتقای آن بسیار مورد توجه قرار گرفته، به دلیل آن که ارتباط مستقیمی با کیفیت زندگی آنان دارد. تعاملات اجتماعی، رژیم غذایی، وزن، گفتار و ظاهر فرد و همچنین توانایی غذا خوردن تحت تأثیر سلامت دهان و دندان قرار می گیرد و نه تنها سالمند، بلکه مراقبین و اطرافیان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سالمندی سالم و توسعه پایدار

آرمان های توسعه پایدار (SDG) شامل مجموعه منسجمی است که وظایف کشورها را تا سال 2030 تعیین کرده و با استفاده از تجربیات پیشین یعنی اهداف توسعه هزاره به ارائه راهبردهایی برای حل مشکلات کره‌ زمین در 17 بند و 169 هدف می پردازد. تعهد به اهداف توسعه پایدار به معنای تعهد به سالمندی سالم و فعال و همچنین تعهد به انجام اقدامات هماهنگ برای تدوین سیاست های مبتنی بر شواهد در همه بخش های تقویت کننده توانایی های سالمندان است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

سؤرفتار با سالمندان (سالمندآزاری)

براساس تعریف مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، سؤرفتار با سالمندان عبارت است از: انجام دادن یا انجام ندادن رفتاری خاص به صورت عمدی یا غیرعمدی توسط مراقب یا فرد قابل اعتماد دیگر که باعث افزایش خطر، صدمه یا تجاوز به حقوق انسانی سالمند می شود. این سؤرفتار شامل سؤاستفاده فیزیکی، روانی عاطفی، مالی، جنسی و غفلت و طردشدگی است. سؤرفتار با سالمندان می تواند عوارضی نظیر کاهش کیفیت زندگی و اعتماد به نفس، احساس ناامیدی و ناتوانی را برای سالمند در پی داشته باشد.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

توانبخشی در سالمندان

براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، توانبخشی مجموعه ای از خدمات و اقدامات هماهنگ پزشکی، اجتماعی، آموزشی و حرفه ای در جهت آموزش و بازتوانی سالمند، به منظور ارتقاء سطح کارایی او در بالاترین حدّ ممکن می باشد. توانبخشی شامل تمام اقدامات هدفمند برای کاهش اثر معلولیّت بر سالمند، قادر ساختن وی برای دستیابی به استقلال، تلفیق اجتماعی، کیفیت زندگی بهتر و خودشکوفایی است.

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)

مناسب سازی محیط برای سالمندان

سالمندان در حال حاضر با مشکلات زیادی روبه رو هستند، که یکی از این مشکلات "موانع شهری" می باشد. آن ها با محدودیّت های فیزیکی نه به خاطر محدودیت های خود بلکه به دلیل معلول بودن شهر از انجام فعّالیّت و خلاقیّت، کار و زندگی در محیط شهری عقب می مانند. تلفیق یا یکپارچه سازی اجتماعی برای سالمندان، به دنبال جامعه ای است که تمام افراد در کنار هم زندگی کنند، سالمند وارد جامعه شده و در تمام مقاطع زندگی از جهت تمام الگوهای زندگی روزمره، یک فرد عادّی تلقّی شود. 

(دکتر وحید راشدی، مصاحبه با شبکه سلامت «برنامه مثبت سلامت»)